معرفی
در دهه گذشته مباحث محیط زیستی از حاشیه به متن بحثهای سیاستگذاری آمده است. دولت یازدهم احیای دریاچه ارومیه را یکی از اولویتهای اصلی خود قرار داد. اخبار آلودگی هوا به صورت روزانه در بسیاری از نقاط کشور رصد و در مورد تبعات آن هشدار داده میشود. گسترش ریزگردها زندگی بخش وسیعی از مردم ایران را مختل کرده و نگرانی از منابع انتشار داخلی و خارجی رو به افزایش است. وضعیت منابع آب ایران در بسیاری از مناطق به مرحله بحران رسیده و چالشهای جدّی حتی در تامین آب شرب پدید آمده است. معیشت بسیاری از روستاییان وابسته به منابع آب کشاورزی است که در اثر برداشتهای بیش از حد و تغییرات اقلیم به مخاطره افتاده است.
با اینکه دادههای نسبتاً خوبی در سازمانهای مختلف در خصوص محیط زیست، آب و کشاورزی تولید میشود، امّا به نظر میرسد، در سطوح مختلف افکار عمومی، کارشناسان و سیاستگذاران اولاً استفاده مناسبی از این دادهها نمیشود و ثانیاً نگاه یکپارچهای چه در تولید و استفاده از اطلاعات و چه در مدیریت این حوزهها وجود ندارد. وزارت نیرو خود را متولی تولید آب و برق میداند و به مهار آبهای رودخانهها و برداشت از آبخوانهای کشور برای این منظور میاندیشد. وزارت جهاد کشاورزی خود را متولی کشاورزی و تامین غذا میداند و سیاستهای توسعه کشت (سطح و شدت) را دنبال میکند. سازمان محیط زیست هم از منابع و قدرت کافی برای مطالبه و تامین حقوق محیط زیست برخوردار نیست. قدم اوّل در اصلاح این وضع، تجمیع و ارائه دادههای حوزه در یک بستر یکپارچه است. تحلیلهای منتج از این بستر یکپارچه تصویری منسجم از وضعیت به هم پیوسته این سه حوزه ارائه میکند. لذا فهم عمومی از چالشهای این سه حوزه ارتقاء یافته و امکان شکلگیری مطالبه منسجم اجتماعی برای اثرگذاری بر فرآیند سیاستگذاری حاصل میشود.
مراحل ایجاد پایگاه اطلاعاتی
در گام اول ایجاد پایگاه اطلاعاتی کشاورزی ایران، دادههای پراکنده موجود در حوزهی کشاورزی را گردآوری و در گام دوم در واحدهای جغرافیایی و زمانی به دادههای محیطزیستی و آبوهوایی متصل میکند. دادههای موردنظر عبارتاند از:
۱. سطح زیرکشت زراعی و باغی
۲. تولیدات کشاورزی
۳. نهادههای کشاورزی
۴. هزینههای تولید، قیمتها و بازدههای محصولات کشاورزی
۵. باقیمانده سموم، پسابها و سایر آلودگیهای کشاورزی
۶. تعداد و تولیدات دام، طیور، آبزیان، زنبورداری
مرکز آمار ایران یکی از مراجع اصلی آماری در سه حوزه فوق است، با این حال نهادهای دیگری مانند وزارت جهاد کشاورزی هم آمارهای مرتبط با این حوزه را تولید میکنند.
مراحل ایجاد این پایگاه اطلاعاتی عبارت است از مستندسازی و ورود داده، تحلیل مقدماتی و تمیز کردن دادهها و در نهایت تدوین خروجیها.
مخاطبین و مشتریان بالقوه
بر مبنای این پایگاه اطلاعاتی میتوان گزارشهای سالانه با استفاده از دادههای ذکرشده ارائه داد که برای انجام رسالهها و پژوهشهای دانشگاهی مورد استفاده قرار میگیرد. مخاطبین آن دانشجویان، اعضای هیات علمی، پژوهشگران حوزههای اقتصاد، مدیریت و حسابداری و همچنین کارشناسان فعال در بخش خصوصی و دستگاههای اجرایی و سیاستگذاری خواهند بود.